Psychologia strachu: jak pokonać swoje lęki i fobie

Strach jest naturalną częścią ludzkiego życia, będąc reakcją na realne zagrożenie (np. przed wypadkiem samochodowym). Jego podstawową funkcją jest przygotowanie człowieka do ucieczki lub walki i ma za zadanie zapewnienie ochrony i przetrwania. Jednakże wraz z rozwojem cywilizacji pojawił się również lęk – czyli nierealne wyobrażenia, indukowane przez doświadczenie. Są one czasami dość trudne do określenia, a mimo to utrudniają normalne funkcjonowanie.  Najlepszym sprzymierzeńcem w radzeniu sobie z lękiem jest odpowiednia wiedza i edukacja – w związku z tym przyjrzyjmy się bliżej strachowi i lękowi jako elementom naszego zdrowia psychicznego. Co mają ze sobą wspólnego, a czym się od siebie różnią?

Oba zjawiska mają trzy wspólne elementy:

• Somatyczny – reakcja alarmowa ciała, np. przyspieszony oddech, bicie serca, drażliwość jelit, wyrzut adrenaliny do krwi;

• Emocjonalny –  np. przerażenie, panika, dreszcze, niepokój, przeczulenie;

• Behawioralny – reakcja walki albo ucieczki: np. agresja, unik, wycofanie, zastygnięcie w bezruchu.

To, co odróżnia strach od lęku, to element poznawczy – są to oczekiwania związane z zagrożeniem, czyli zwiększona koncentracja uwagi na bodźcu, podwyższona wrażliwość sensoryczna, pojawienie się myśli dotyczące bodźca – w odniesieniu do lęku są one jednak wyolbrzymione i nieadekwatne.

W przestrzeni publicznej mówi się często o fobii – czyli takim rodzaju lęku, który dotyczy jednego rodzaju obiektu lub sytuacji, których staramy się unikać. Dla przykładu, arachnofobia to lęk przed pająkami.

Skoro wiemy już, czym różnią się te dwa zjawiska, należy pamiętać też, że pojawienie się odrobiny strachu w życiu jest rzeczą normalną i nie jest powodem do wstydu. Jeśli jednak czujesz, że strach czy lęk utrudniają Ci normalne funkcjonowanie, to wówczas jest to sygnał o konieczności podjęcia w tym zakresie stosownego leczenia. W zależności od natężenia niechcianych zjawisk będzie to psychoterapia lub farmakoterapia.

Czy jest coś jeszcze, co możesz zrobić, aby być w swoim życiu osobą pewniejszą? Oczywiście! Znając naturę lęku łatwiej zaakceptujemy fakt, że jest on naturalną częścią życia i nie należy się go wstydzić. Jeśli utrudnia nam on życie, najlepszym sposobem na rozwiązanie problemów przez niego spowodowanych jest rozłożone w czasie oswajanie się z lękiem samodzielne lub we współpracy ze specjalistą. 

Co możemy zrobić we własnym zakresie, aby oswoić lęk, jak również zadbać o profilaktykę zdrowia psychicznego?

1. Pracuj nad adekwatnym poczuciem własnej wartości. Pozwoli to na podejmowanie działań bez kierowania się natrętnymi myślami typu „nie dam rady”. Zamiast w nie wierzyć i stosować je w życiu, realnie ocenisz swoje kompetencje. Jeśli do podjęcia wyzwania będzie Ci potrzebna pomoc – wówczas powinieneś się o nią zwrócić.

2. Mindfullness i relaksacja to techniki pozwalające na zaopiekowanie się tym, co odczuwa ciało, gdy odczuwa zagrożenie. Najbardziej znana jest technika świadomego oddychania, ale wachlarz możliwości jest większy – możemy go rozwinąć wspólnie. Ponadto należy akceptować i nazywać swoje myśli. To, co nazwane, jest mniej straszne. Zależnie od tego, co preferujesz, możesz narysować, zatańczyć lub w jakikolwiek inny sposób zwizualizować te myśli.

3. Niemalże w każdym przypadku polecany jest ruch. Czemu? Otóż pomaga on w rozładowaniu napięcia oraz wytwarza endorfiny przeciwdziałające lękowi.

4. Skoro pojawia się ruch, to razem z nim odpowiednie nawyki żywieniowe. Nie karm lęku cukrem i kofeiną.

5. Naucz się rozpoznawać, nazywać i informować o swoich granicach i potrzebach. Poznanie ich pozwoli Ci pewniej stąpać po ziemi.

6. Nazywaj i czuj emocje – wszystkie! Jest to informacja dla Ciebie i Twojego otoczenia, co się z Tobą dzieje.

7. Nie podejmuj decyzji pod wpływem lęku. To fałszywy doradca.

Jeśli chcesz zawalczyć o jakość swojego życia, by strach był Twoim sprzymierzeńcem, a nie wrogiem, zapraszam na spotkanie ze mną lub innym terapeutą/terapeutką na Platformie pleso. Zapraszam na wspólną podróż w krainę dreszczowców, ponieważ w mojej skromnej opinii seanse horrorów w pojedynkę nie są atrakcyjne. Mówiąc nieco bardziej serio: jeśli obok Ciebie jest kompetentna towarzyszka/towarzysz, to wówczas to lęk ma powody do obaw, a nie TY.

Autor - mgr Barbara Jurkowska

Psychoterapeuta pleso

Pani Barbara pracuje z osobami m.in. zmagającymi się z kryzysami zdrowotnymi, z relacjami, lękami, depresją - słowem: gdy przydarza się coś, co utrudnia życie. Dzięki terapii z nią będziesz w stanie przepracować traumatyczne wydarzenia z przeszłości, psychosomatykę, przetrwać stratę i żałobę, a także otrzymać wsparcie psychologiczne związane z poważnymi zachorowaniami (np. psychoonkologia). Pracuje w metodach psychoterapii skoncentrowanej na kliencie, psychoterapii pozytywnej, terapii systemowej, psychotraumatologii oraz TSR. Psychoterapeuta pracuje z dorosłymy i nastolatkami w wieku 14-17 lat. Doradza również klientom LGBT+, klientom ze zdiagnozowanymi chorobami somatycznymi (onkologia, AIDS itp.), osobom niepełnosprawnym oraz seniorom. W swojej pracy terapeutka chwali klientów za ich postępy, jest świetnym słuchaczem, wykorzystuje technikę metafory, pomaga spojrzeć na problem w nowy sposób, a także skupia się na znajdowaniu rozwiązań. Prowadzi również konsultacje dla par (w tym LGBT+), podczas których pomaga rozwiązywać konflikty, problemy z komunikacją, z zaufaniem, a także przy tak trudnych kwestiach jak rozwód czy przerwanie ciąży/utrata dziecka.

Umów się na sesję