Syndrom prymusa - kiedy dążenie do ideału staje się pułapką

Czym jest syndrom prymusa?

Syndrom prymusa (inaczej syndrom perfekcjonisty lub zespół ucznia doskonałego) to nic innego jak chorobliwy perfekcjonizm, który zakorzeniony jest w dzieciństwie i najczęściej wzmacniany przez rodziców i nauczycieli. Polega na ciągłym stawianiu sobie coraz to wyższych poprzeczek. W tym stanie satysfakcja z osiąganych sukcesów z czasem staje się coraz mniejsza, aż w końcu przeradza się w ciągłą frustrację i stres.

Skąd się bierze kompleks prymusa?

Dążenie do bycia najlepszym za wszelką cenę może być wynikiem wpływu:

• Środowiska rodzinnego - dzieci, które od najmłodszych lat stawiane są za wzór rodzeństwu czy kuzynom, mogą utożsamiać sukces z akceptacją i miłością

• Systemu edukacji - szkoły koncentrujące się na wynikach uczniów mogą wpajać im przekonanie, że ich wartość zależy od ocen i osiągnięć

• Norm społecznych - kultura rywalizacji, promująca hasło "tylko najlepsi się liczą", zmusza młodych ludzi do nieustannego konkurowania

Chcesz skorzystać z indywidualnej konsultacji z psychoterapeutą?Wypełnij test, który pomoże dopasować specjalistę do Twoich potrzeb i umów się na konsultację

Wypełnij test

Do czego prowadzi syndrom prymusa?

Życie z syndromem prymusa bardzo często jest pełne satysfakcji - szczególnie wtedy, gdy zaspokaja się swój głód ambicji (czyli w przypadku prymusów zawsze). Jednocześnie jest bardzo trudne, ponieważ wymaga wytężonej pracy, skupienia i koncentracji, czyli także wyrzeczeń, co z kolei może wywołać szereg negatywnych konsekwencji jak: 

• Problemy emocjonalne -  każda najmniejsza porażka, np. gorsza ocena, wywołuje zwykle silne uczucie lęku, które z czasem przerodzić się może w różnego rodzaju zaburzenia. Częstą konsekwencją jest także popadanie w apatię, zwłaszcza, gdy osoba z kompleksem prymusa nie jest w stanie utrzymać swojego statusu. 

• Zniekształcenia poznawcze - naturą tego zaburzenia bywa zero-jedynkowe postrzeganie świata i praw nim rządzących. W skrajnych przypadkach mogą pojawiać się nawet myśli rezygnacyjne, związane z generalizacją swojej sytuacji:  „Nie chcę być druga, to już lepiej, żeby mnie nie było w ogóle”.

• Trudności w relacjach - osoby cierpiące na zespół ucznia doskonałego często narzucają wysokie wymagania nie tylko sobie, ale i najbliższym na “swoje podobieństwo”, co może prowadzić do napięć i konfliktów w rodzinie.

• Zaburzony obraz siebie i relacja z samym sobą - przez brak empatycznego wsparcia otoczenia lub wręcz pretensje bliskich ("Co się z tobą dzieje? Przecież zawsze byłaś najlepsza!"), narasta samokrytyka, a to z kolei wywołuje samoodrzucenie i poczucie beznadziejności.

Jak uporać się z syndromem prymusa?

Walka z zespołem perfekcjonisty nie należy do łatwych - wymaga ona przemyślanego podejścia i wsparcia (często wsparcia specjalisty). Warto go jednak poszukać, by móc się rozwijać i zachować równowagę w relacji z samym sobą i z innymi. Taką pomoc możesz otrzymać w pleso. Nasi psychoterapeuci mają wieloletnie doświadczenie w pracy z osobami, które zmagają się z niską samooceną, lękiem przed porażką i trudnościami w relacjach. Jeśli czujesz, że syndrom prymusa przeszkadza Ci w życiu, wypełnij nasz test doboru, które pomoże Ci zidentyfikować Twoje potrzeby i wybrać odpowiedniego terapeutę

Autor - dr hab Jacek Kurzępa

Psychoterapeuta pleso

Pan Profesor Jacek Kurzępa jest psychoterapeutą, który wspiera osoby zmagające się z problemami z autoidentyfikacją, poczuciem własnej wartości, kryzysami i trudnościami w relacjach rówieśniczych/rodzinnych, uzależnieniami behawioralnymi, trudnymi stanami emocjonalnymi i depresją. Doradza także klientom, którzy mierzą się ze starością i z całym wachlarzem przypadłości oraz życiowych trudności, które przynosi - wraz z osamotnieniem, myślami samobójczymi; ""syndromem ruchomej firanki"" - czyli lęku przed wyjściem na zewnątrz; syndromem pustego krzesła - śmierci męża/ żony po długoletniej relacji, problemami funkcjonalnymi - załatwianie spraw, opłacanie rachunków, wyjście do apteki itd.; trudnościami w relacjach z własną rodziną - syndrom ""odstawienia"" na boczny tor. Podejmuje się także problematyki imigracyjnej. W swojej pracy korzysta głównie z założeń psychoterapii skoncentrowanej na kliencie, psychologii narracyjnej, psychoterapii psychodynamicznej, psychoterapii pozytywnej oraz terapii skoncentrowanej na rozwiązaniach. Oferuje konsultacje dla dzieci i młodzieży (15-19 lat), młodych dorosłych (20-25 lat) i dorosłych (powyżej 25. r.ż.). Doradza funkcjonariuszom i byłym funkcjonariuszom służb mundurowych, osobom z uzależnieniami i skłonnościami samobójczymi. Może także pracować z biznesem (HR). Cechą charakterystyczną terapii z Panem Profesorem Jackiem Kurzępą jest to, że łączy różne metody psychoterapii, używa humoru, dużo słucha, chwali swoich klientów za postępy, a także pomaga dostrzec i stworzyć sieć wsparcia w codziennym życiu. Prowadzi również konsultacje dla par (w tym dla związków LGBT oraz par, w których jeden z partnerów uczestniczył w konflikcie zbrojnym), którym pomaga rozwiązywać takie problemy jak: konflikty, nieporozumienia, problemy z komunikacją i zaufaniem, wsparcie w czasie rodzicielstwa, budowanie osobistych granic.

Umów się na sesję