Czym jest fobia społeczna?

Fobia społeczna jest znana również jako lękowe zaburzenie społeczne. Nie jest to zwykła nieśmiałość czy chwilowe uczucie zakłopotania, ale przewlekłe zaburzenie, które może znacząco ograniczać codzienne funkcjonowanie jednostki i wpływać na jej jakość życia.

Według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-11) oraz Diagnostycznego i Statystycznego Podręcznika Zaburzeń Psychicznych (DSM-5), fobia społeczna charakteryzuje się strachem przed sytuacjami społecznymi, w których osoba jest narażona na ocenę innych. Warte podkreślenia jest to, że strach ten nie oznacza stanu przejściowego. Jest bowiem na tyle silny, że osoba unika takich sytuacji. Jeśli jednak nie ma takiej możliwości, sytuacje te wzbudzają w niej cierpienie. Osoby dotknięte tym zaburzeniem obawiają się, że ich działania lub zachowania mogą zostać źle zinterpretowane, co skutkować będzie odrzuceniem lub upokorzeniem.

Symptomy fobii społecznej mogą być bardzo różnorodne i obejmują zarówno reakcje fizyczne, jak i emocjonalne. Główne objawy obejmują:

- silny lęk przed interakcjami społecznymi, takimi jak: rozmowy, spotkania, wystąpienia publiczne;

- obawa przed negatywną oceną i/lub odrzuceniem;

- fizjologiczne reakcje na lęk: przyspieszone bicia serca, potliwość, drżenie ciała, zawroty głowy, suchość w ustach, nudności itp.;

- unikanie sytuacji społecznych, które mogą prowadzić do izolacji społecznej.

Z badań wynika, że podłoże fobii społecznej jest wieloczynnikowe. Wpływ na pojawienie się jej objawów ma zarówno genetyka, czynniki środowiskowe, jak i doświadczenia życiowe. Genetyczne predyspozycje do lęku mogą zwiększać ryzyko wystąpienia fobii społecznej, zwłaszcza jeśli człowiek jest narażony na doświadczenia takie jak: traumatyczne zdarzenia społeczne, prześladowania, odrzucenie czy nadmiernie krytyczne wychowanie. Badania neurobiologiczne wskazują natomiast na to, że zaburzenia w funkcjonowaniu struktur odpowiedzialnych za przetwarzanie emocji i reakcje na zagrożenia (nierównowaga neuroprzekaźników w mózgu) mogą prowadzić do pojawienia się lęku w sytuacjach społecznych.

Fobia społeczna może mieć daleko idące skutki oraz wpływać na wiele aspektów życia. Izolacja, która jest jednym z bardzo częstych skutków unikania sytuacji społecznych, może mieć negatywne konsekwencje w dorosłym życiu.

Mogą dotyczyć tak sfery prywatnej (trudności w nawiązywaniu i utrzymaniu relacji, samotność, brak wsparcia itp.), jak i zawodowej (nieumiejętność pracy w zespole, brak odporności w obliczu nawet konstruktywnej krytyki, lęk przed zdobywaniem kolejnych szczebli kariery zawodowej itp.). Osoby z fobią społeczną często unikają uczestnictwa w typowych aktywnościach społecznych, co może prowadzić do poczucia samotności, a nawet depresji.

Diagnoza fobii społecznej jest stawiana przez specjalistów zdrowia psychicznego na podstawie wywiadu klinicznego i odpowiednich narzędzi diagnostycznych. W procesie oceny brane są pod uwagę zarówno objawy zgłaszane przez pacjenta, jak i obserwacje jego zachowania w sytuacjach społecznych. Ważne jest dokładne zrozumienie wpływu zaburzenia na codzienne funkcjonowanie osoby oraz wykluczenie innych potencjalnych przyczyn objawów.

Leczenie omawianej fobii może przybierać różne formy i często jest dostosowywane do indywidualnych potrzeb pacjenta. Jednym z głównych podejść jest psychoterapia, która pomaga zmienić negatywne schematy myślenia i zachowania. Inną metodą leczenia, niewykluczającą się z pozostałymi, jest farmakoterapia przepisana przez lekarza psychiatrę. Pomocne w opanowaniu objawów fobii społecznej jest rozwijanie strategii radzenia sobie z lękiem, takich jak techniki relaksacyjne czy treningi umiejętności społecznych. Dzięki nim osoby ze zdiagnozowanym zaburzeniem mogą ustalać sobie małe, osiągalne cele, co może pomóc w stopniowym przełamywaniu lęku. Ćwiczenie umiejętności społecznych w kontrolowanych sytuacjach, budowanie wsparcia społecznego i edukacja na temat zaburzenia również przynoszą korzyści w funkcjonowaniu codziennym. Jest to ważne także dlatego, że otoczenie może nie rozumieć zachowań osoby ze zdiagnozowaną fobią społeczną, co może prowadzić do konfliktów i nieporozumień, a w konsekwencji do dalszego pogłębienia objawów. W związku z tym bardzo istotna jest odpowiednia edukacja społeczeństwa w tym temacie, co pozytywnie wpływa na tworzenie się systemu wsparcia dla osób zmagających się z tą fobią i większe zrozumienie ich problemu.

Autor - mgr Lidia Grudniewska

Psychoterapeuta pleso

Pani Lidia to psycholog, z którym będziesz w stanie przezwyciężyć trudne stany emocjonalne, nawiązać relacje rodzinne i romantyczne, przetrwać zdradę i rozwód, poprawić poczucie własnej wartości i znaleźć nowy sens życia. Pracuje w metodzie terapii skoncentrowanej na rozwiązaniach. Psychoterapeuta pracuje z dorosłymy i nastolatkami w wieku 14-17 lat. Doradza osobom LGBT+, osobom niepełnosprawnym oraz kobietom w ciąży i młodym matkom. Cechą charakterystyczną terapii z Panią Lidią jest to, że używa humoru w pracy, dużo słucha, informuje o etapach postępu terapii i chwali za nie swoich klientów, pomaga dostrzec i stworzyć sieć wsparcia w codziennym życiu.

Umów się na sesję